Próby stworzenia fundamentu prawnego Unii Europejskiej w postaci wspólnej Konstytucji były już wielokrotnie podejmowane. Czy jednak Unia Europejska tak naprawdę potrzebuje Konstytucji, czy już ją ma lub czy może sobie bez niej poradzić z rosnącym zasobem regulacji i powstającymi normami prawa rozwijanego przez orzecznictwo? Zwolennicy opinii, że konstytucja jest potrzebna przedstawiają cały szereg argumentów różniących się wagą, a czasami eksponują wyłącznie samą potrzebę(konieczność) stworzenia konstytucji Podnoszone są przy tym hasła: więcej demokracji, więcej przejrzystości, więcej Europy.

W rzeczywistości, to obojętnie jakie decyzje podjęte zostaną odnośnie kwestii demokracji, pogłębionej europejskiej integracji i przejrzystości. Rozstrzygającymi dla Unii będą dwa historyczne aspekty, przed którymi UE dzisiaj stoi: rozszerzenie i proces globalizacji. Organizacje takie jak UE wypełniają lukę pomiędzy państwami narodowymi i międzynarodowymi organizacjami, przejmują po części zadania państw narodowych i mogą być efektywnymi partnerami międzynarodowych organizacji. Konstytucja europejska pomogłaby odgrywać Unii taką rolę. Umożliwiłaby realizację wielu spraw nie tylko w Europie, ale również na rzecz roli Europy na świecie. Przy tym można byłoby połączyć lepszą efektywność w wypełnieniu tych zadań z – dzisiaj jeszcze niepełną – kontrolą demokratyczną.

Traktat ustanawiający Konstytucję dla Unii Europejskiej to umowa międzynarodowa podpisana przez państwa członkowskie Unii Europejskiej 29 października 2004 w Rzymie. W związku z brakiem ratyfikacji przez wszystkie strony umowa nie weszła w życie.